Tak naprawdę nikt z nas nie jest idealnie symetryczny. Pomimo tego, że nasza prawa i lewa strona ciała wydają się być dokładnie takie same, to mierząc np. obwód ręki/ nogi czy… długość palców można napotkać niewielkie, ale jednak różnice… (taaak, przekonałam się o tym również na własnej skórze 😉).
Co więcej, przyglądając się bliżej temu jak zbudowane jest nasze ciało „od środka”, szybko przekonamy się, że nasze narządy wewnętrzne nie są swoim lustrzanym odbiciem. Ba! Niektóre wcale odbicia nie mają, bo… występują w pojedynkę!
Kiedy sięgamy po jakiś przedmiot czy np. chcemy kopnąć leżącą nieopodal nas piłkę, również zazwyczaj nie jest to dla nas obojętne którą z rąk czy nóg wykorzystamy. I choć nie jest to asymetria związana z budową ciała, to w takim przypadku możemy mówić o „asymetrii” związanej z konkretną funkcją. 70 – 90% osób, w zależności od tego z jakiego miejsca na ziemi pochodzi, do sięgnięcia po określony przedmiot wybierze prawą rękę. >>>PRZECZYTAJ WIĘCEJ O PREFERENCJI RĄCZKI<<<
Co ciekawe, prawostronną preferencję np. związaną z układaniem główki czy „używaniem” prawej rączki można zauważyć również u noworodków a nawet… u maluszków, które nie zdążyły jeszcze wyjść z brzucha mamy…
O CO WIĘC CHODZI Z TĄ ASYMETRIĄ NIEMOWLĄT?
„Asymetria niemowląt jest stanem klinicznym, w którym obserwuje się zaburzenia budowy ciała, jego postawy lub motoryki. Charakteryzuje ją różnorodna etiologia, lokalizacja i stopień natężenia. Objawy asymetrii mogą dotyczyć struktur ciała (asymetria strukturalna), jego funkcji (asymetria funkcjonalna, tj. motoryczna) lub jednych i drugich. Mogą ujawniać się miejscowo, tzn. dotyczyć określonego obszaru ciała (asymetria miejscowa) bądź dotyczyć całego ciała (asymetria uogólniona)”. (1)
I tak naprawdę… w związku z tym, że jesteśmy całością i zmiany np. w jednym obszarze mogą wpływać na całokształt naszej aktywności, to do tematu asymetrii warto podejść ze spokojem, ale też… należytym szacunkiem.
Oczywiście nigdy nie jest tak, że absolutnie każdy przejaw asymetrii jest od razu sygnałem tego, że z rozwojem naszego maluszka jest coś nie tak – w zależności od tego jaki jest stopień nasilenia zmian możemy mówić albo o asymetrii, która mieści się w granicach normy, albo o takiej, która może skutecznie utrudniać dziecku funkcjonowanie i dlatego wymaga szerszej diagnostyki i odpowiednio dobranego postępowania terapeutycznego.
SKĄD SIĘ BIERZE ASYMETRIA?
Przyczyn asymetrii może być bardzo wiele. Może ona powstać jeszcze w czasie życia płodowego i być związana np. z tym jak układa się maluszek w brzuchu mamy czy być związana z ilością wód płodowych… (na co tak naprawdę nie do końca mamy wpływ…), ale może też pojawić się ona już po porodzie.
W dzisiejszym wpisie oczywiście nie chodzi o to, aby rozkładać wszystko na czynniki pierwsze i dokładnie analizować każdą ewentualność, bo… powiązań jest tak wiele, że to zdecydowanie temat dla Specjalistów zajmujących się rozwojem dziecka (choć pewnie kiedyś… podejmę temat i tutaj 😉). Zależy mi na tym, aby nieco bardziej przybliżyć Wam ten temat, podkreślić to, co z pewnością powinno zapalić nam pomarańczową lampkę oraz zwrócić uwagę na to, o czym warto pamiętać chcąc zminimalizować ryzyko pojawienia się lub utrwalenia asymetrii.
Zanim jednak to zrobimy, zastanówmy się… czym jest przeciwieństw asymetrii czyli… SYMETRIA.
CZYM JEST SYMETRIA?
Symetrycznie maluszek układa się wtedy, kiedy:
- jego tułów jest prosty,
- główka znajduje się w jego przedłużeniu,
- obręcz barkowa i biodrowa ustawione są względem siebie równolegle,
- uszy znajdują się w jednakowej odległości od barków.
PONIŻEJ 2 PRZYKŁADY BRAKU SYMETRII:
Jednak nowo narodzone dziecko nie układa się w sposób symetryczny. Bezpośrednio po przyjściu na świat maluszek nie ma jeszcze wystarczającej kontroli posturalnej, a jego ruchy w dużej mierze zdominowane są przez aktywność odruchową.
Taki maluch nie potrafi jeszcze utrzymać główki prosto, w przedłużeniu tułowia, ale układa ją zwróconą raz w jednym, raz w drugim kierunku.
Dopiero w miarę upływu czasu, kiedy układ nerwowy dojrzewa i kontrolę nad aktywnością maluszka zaczynają przejmować coraz to wyższe piętra ośrodkowego układu nerwowego możemy zauważyć, że zarówno w leżeniu na pleckach, jak i brzuszku dziecko układa się coraz bardziej symetrycznie.
- W drugim miesiącu życia możemy zauważyć, że dziecko przyjmuje tzw. pozycję podobną do postawy szermierza. U różnych dzieci jest ona mniej lub bardziej „wyrazista”, ale ważne, aby Maluch układał się w ten sposób raz na jedną, raz na drugą stronę..
- Końcówka trzeciego i czwarty miesiąc życia to okres silnej symetrii. Dziecko, położone na pleckach potrafi już utrzymać główkę prosto, w przedłużeniu tułowia. Łączy rączki w linii środkowej ciała, bawi się nimi i wkłada do ust. Zgięte w biodrach i kolankach nóżki uniesione są nad podłoże. Tułów układa się prosto. Pozycja przypomina pozycję siedzącą, tyle, że w leżeniu. 😊
W leżeniu na brzuszku, w końcówce 3. I w 4. Miesiącu życia maluch osiąga symetryczny podpór na przedramionach:
- tułów ułożony jest prosto,
- obręcz barkowa i biodrowa ustawione są względem siebie równolegle,
- uszy znajdują się w jednakowej odległości od barków (dziecko stale nie pochyla główki tylko na jedną ze stron),
- łokcie znajdują się pod barkami, a główka nie jest zbyt mocno zadarta w górę.
Zdarza się jednak, że część dzieci pomimo upływu czasu ma trudność z osiągnięciem symetrii ciała.
Przyczyn może być wiele i choć u większości maluszków można poradzić sobie z asymetrią stosunkowo sprawnie (u części z nich wystarcza zmiana naszych! nawyków >>>PRZECZYTAJ O PRZYJAZNEJ PIELĘGNACJI<<< ), to w związku z tym, że może mieć ona również podłoże neurologiczne, być związana z wadami wzroku, słuchu czy zmianami strukturalnymi, to utrzymującą się, uporczywą asymetrię warto skonsultować.
Asymetryczny rozkład napięcia mięśniowego będzie rzutował na dalsze etapy rozwoju maluszka, dlatego warto powiedzieć o swoich obawach pediatrze.
Każde dziecko jest inne, u każdego dziecka przyczyna może być inna, dlatego ewentualna terapia powinna być zawsze dobrana do indywidualnych potrzeb malucha, ale jest kilka rzeczy, na które warto zwrócić uwagę w domowym zaciszu, aby zapewnić dziecku optymalne warunki rozwoju – aby zminimalizować ryzyko pojawienia się asymetrii i zapobiec jej utrwaleniu.
ASYMETRIA – NA CO WARTO ZWRÓCIĆ UWAGĘ?
NAPRZEMIENNOŚĆ
- już od pierwszych dni życia zwróć uwagę na to, aby maluszek układał główkę zwróconą raz w jedną, raz w drugą ze stron,
- staraj się podchodzić do dziecka raz z jednego, raz z drugiego boku (jeśli łóżeczko ustawione jest pod ścianą, możesz układać maluszka naprzemiennie – główką w stronę raz jednego, raz drugiego końca),
- zwróć uwagę czy po „ulubionej stronie” dziecka nie znajdują się jakieś przedmioty (obrazy, zasłony…) które mogłyby w szczególny sposób przykuwać jego uwagę,
- zwróć uwagę na sposoby pielęgnacji (podnoszenie, noszenie… (krok po kroku opowiadam o tym w moich kursach on-line >>>ZOBACZ<<<)). Staraj się dawać maluszkowi doświadczenia obciążania obydwóch stron ciała, unika zbyt wczesnej pionizacji…
- zwracaj uwagę na naprzemienność również podczas karmienia.
UNIKANIE BEZRUCHU
- zwróć uwagę na to, by często zmieniać pozycję ciała maluszka >>>ZOBACZ<<<
- unikaj układania go na miękkim podłożu i stosowania poduszek – na miękkim materacyku zmiana pozycji ciała jest dla maluszka zdecydowanie trudniejsza, (więcej na temat podłoża przeczytasz tutaj >>>ZOBACZ<<< O poduszkach pisałam w tym wpisie: >>>ZOBACZ<<<)
- przez pierwsze 3 – 4 miesiące staraj się unikać układania dziecka w sprzętach, które ograniczają jego możliwości ruchowe. Udowodniono, że pozycja półleżąca – np. w bujaczku sprzyja pojawieniu się spłaszczenia główki i utrwaleniu asymetrii.
RÓŻNORODNOŚĆ DOŚWIADCZEŃ
- pozwól dziecku doświadczyć symetrii i odczuć linię środkową swojego ciała (np. bawcie się w zagłębieniu ud, klaszczcie w dłonie, dotykajcie rączką przeciwległej stópki)
- turlajcie się na boczki, obciążajcie raz jedną, raz drugą stronę ciała. Więcej fajnych zabaw znajdziesz w moich e-bookach >>>ZOBACZ<<<
CO POWINNO ZAPALIĆ POMARAŃCZOWĄ LAMPKĘ?
- już od dnia narodzin dziecko układa główkę tylko na jedną ze stron i ma trudności z obróceniem jej na drugi boczek,
- w końcówce 2 i 3 miesiącu życia nie zatrzymuje nawet na chwilę główki w linii środkowej ciała, ma trudności ze skupianiem wzroku, wodzeniem wzrokiem za zabawką lub twarzą,
- zauważamy, że główka dziecka zaczyna się spłaszczać (zobacz, jak to sprawdzić >>>PRZEJDŹ<<<)
- pojawia się asymetria twarzy (jedno oczko, jeden policzek wydaje się większy)
- dziecko częściej wkłada do buzi tylko jedną z rączek,
- w końcówce 3. I w 4. miesiącu życia patrząc na maluszka od góry widzimy, że obręcz barkowa i biodrowa nie są ustawione względem siebie równolegle,
- w końcówce 3. miesiąca życia maluch nie lubi leżenia na brzuszku, ma trudności z utrzymaniem równowagi w tej pozycji (o tym, jak zmienia się pozycja na brzuszku pisałam tutaj >>>ZOBACZ<<<)
CIEKAWOSTKI
- W pracy z symetrią bardzo ważne jest ustawienie głowy, bo… to tak naprawdę od niej wszystko się zaczyna (dokładnie pisałam o tym tutaj >>>ZOBACZ<<<) .😊 Dlatego podczas codziennych zabaw warto pamiętać o tych ze skupianiem wzroku, z doprowadzaniem wzroku do linii środkowej ciała i STOPNIOWYM sprowadzaniem go w dół.
Przy takim ustawieniu głowy bardzo trudno o symetrię ciała…
- To, że pod koniec trzeciego i w czwartym miesiącu życia dziecko osiągnie i będzie utrwalać symetrię NIE OZNACZA, że już nigdy nie będzie mogło ułożyć się asymetrycznie! Skracanie i wydłużanie stron będą mu jeszcze bardzo potrzebne! (>>>ZOBACZ<<<) Zasada jednak jest taka – to maluch ma panować nad asymetrią, a nie asymetria nad nim!
Oczywiście byłoby zbyt pięknie, gdyby wymienione wskazówki mogły w 100% uchronić maluszka przed asymetrią, a nas… przed całą toną stresów z tym związanych.
Jednak jedno jest pewne – mając na uwadze te rzeczy możemy być pewni, że zrobiliśmy wszystko, co w naszej mocy, aby uniknąć pojawienia się czy utrwalenia asymetrii. Resztę pozostawiamy specjalistom. 🙂
*Wpisy mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią wizyty u fizjoterapeuty ani innego specjalisty, dlatego wszelkie wątpliwości koniecznie skonsultuj z osobą, która ma okazję zbadać Twoje dziecko. Dla dobra Twojego Maluszka nie udzielam porad on-line.
Źródła:
- MichalskaA., Szczukocki M., Szwilling Z., Wendor J.: „Diagnostyka różnicowa asymetrii niemowląt” Developmental Period Medicine, 2016;XX,4
- Bly L. “Components of typical and atypical motor development. Neuro-Developmental Treatment Association.” Laguna Beach: 2011: 31-33.
- Persing et al. (2003). Prevention and Management of Positional Skull Deformities in Infants.
A… jak u Was z zabawami? Jeśli czasem brak Ci pomysłu, zerknij tutaj!
GOTOWE POMYSŁY NA ZABAWY w pierwszych 2. latach życia dostępne od teraz w PAKIECIE!
