Dochodzę do wniosku, że WYZWANIE albo było zbyt łatwe, albo mam na funpage’u same bardzo spostrzegawcze Mamy, bo oczywiście, pozycja nr 2 jest najbardziej zbliżona do ideału 😉 – gdyby jeszcze dłonie były bardziej rozluźnione, nie miałabym się do czego przyczepić (modelem była lalka, więc na ten element nie miałam żadnego wpływu) 😉
Następnym razem postaram się przygotować coś bardziej podchwytliwego 😉
Ale do rzeczy. Moim celem, w jakim zamieściłam te zdjęcia, było to, aby pokazać Wam ROŻNICE, jakie możecie zauważyć w jakości ruchów/ pozycji prezentowanych przez dziecko- bo diabeł tkwi w szczegółach…
Gdyby zapytać rodziców dzieci: 1, 2, 3 o to, czy ich maluchy leżą na brzuszku, usłyszymy z pewnością: „Tak, leżą”. Natomiast jeśli zobaczymy owe leżenie, szybko zorientujemy się, który maluch robi to z największą łatwością, a dla którego wiąże się to ze sporym wysiłkiem.
Już na pierwszy rzut oka widać, że drugi maluszek czuje się w tej pozycji swobodnie. Wynika to z tego, że jest to pozycja bardzo ergonomiczna i dziecko nie musi niepotrzebnie tracić energii na siłowanie się z samym sobą. Leży podpierając się symetrycznie na przedramionach, miednica spoczywa na podłożu, a nóżki znajdują się w swobodnym wyproście. Tego właśnie oczekujemy od dziecka w okolicach 3 miesiąca życia.
SYMETRYCZNY PODPÓR NA PRZEDRAMIONACH- KIEDY I DLACZEGO TO MOŻE NIE BYĆ TAKIE PROSTE?
Wg kalendarza rozwojowego symetryczny podpór na przedramionach powinien pojawić się u dziecka po ukończeniu trzeciego miesiąca. Oczywiście jest to jedynie wiek orientacyjny i niektóre maluchy osiągają tę umiejętność wcześniej, a niektóre nieco później i tak naprawdę obydwie grupy mieszczą się najczęściej w granicach normy.
Warto jednak przyjrzeć się bliżej właśnie kwestii jakości tej pozycji niż koncentrować się wyłącznie na tym, że nasze dziecko już to potrafi “ładnie” leżeć na brzuszku lub jeszcze nie osiągnęło symetrycznego podporu na przedramionach.
Dzieci mogą nie lubić leżenia na brzuszku. To wiemy chyba wszyscy :). Rzeczywiście dla małego człowieka jest to pozycja bardzo wymagająca i dopóki łokcie nie wysuną się do linii barków, miednica nie „zejdzie na podłoże”, a nóżki nie ustawią się w swobodnym wyproście, unoszenie główki przeciwko sile grawitacji jest baaardzo trudne. Jeśli do tego leżenie na brzuszku powoduje np. nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, sprawia, że maluszka boli brzuszek lub nasila się ulewanie, niechęć do tej pozycji mamy gwarantowaną. Dzieci są bardzo mądre i niezwykle szybko uczą się kojarzyć i zapamiętywać nieprzyjemne bodźce, dlatego ponowne przekonanie malucha, aby spędził w niej choć chwilę, mogą graniczyć z cudem…
JAK WYGLĄDA IDEALNY, SYMETRYCZNY PODPÓR NA PRZEDRAMIONACH?
U noworodka położonego na brzuszku ciężar ciała znajduje się wysoko- pupka uniesiona jest do góry, a dziecko leży oparte na mostku, policzku i przedramionach, które leżą zgięte blisko tułowia. W takich warunkach trudno mówić o swobodnym unoszeniu główki, dlatego ruchy ograniczają się zazwyczaj do przekręcania jej z jednego boku na drugi.
W miarę rozwoju środek ciężkości ciała przesuwa się w dół, w kierunku miednicy, a dziecko po 3 miesiącu życia osiąga symetryczny podpór na przedramionach, w którym:
– tułów układa się symetrycznie
– maluch potrafi podeprzeć się na obydwóch przedramionach, a łokcie znajdują się dokładnie pod lub nieznacznie przed linią barków
– miednica maluszka spoczywa na podłożu
– nóżki są swobodnie wyprostowane, nieznacznie odwiedzione w bioderkach, kolanka i stópki swobodne. Stópki mogą, ale nie muszą stykać się ze sobą,
– dziecko pchając rękami w podłoże unosi górną część klatki piersiowej nad płaszczyznę podparcia, a utrzymanie główki powyżej 45 stopni i swobodne obracanie jej na obydwie strony nie stanowi problemu.
Osiągnięcie takiej pozycji możliwe jest dzięki zrównoważonej pracy poszczególnych grup mięśniowych i jest opcją idealną 😉
Inaczej sprawa wygląda w pozostałych dwóch wariantach, w których od razu widać, że… „coś tu nie gra”… Oczywiście można pozostawić sprawę samej sobie, bo przecież jakoś leży na brzuszku, ale szczerze mówiąc u swojego dziecka zareagowałabym od razu z tego względu, że na bazie aktualnych doświadczeń maluch będzie budował swoją dalszą aktywność. Jeśli pierwsze doświadczenia będą dalekie od ideału, trudno wymagać, aby w przyszłości nasze dziecko zostało miss lub misterem gracji 😉 Coś na zasadzie „czym skorupka za młodu nasiąknie…”
Bardzo często przyczyną pojawienia się tego typu kompensacji (zarówno 1, jaki i 3) jest różnego stopnia obniżenie podstawowego napięcia posturalnego, które, jak już pisałam wiele razy, jest bardzo ważnym elementem prawidłowego rozwoju ruchowego dziecka. Warto wychwycić to jak najwcześniej, zanim jeszcze maluszek utrwali nieprawidłowe wzorce.
Oczywiście zaobserwowanie czegoś takiego u niemowlęcia nie oznacza od razu, że jest ono chore czy niepełnosprawne. Bardzo często poprawę przynosi nawet sama zmiana sposobów pielęgnacji, a to powinno być dodatkowym argumentem skłaniającym nas do działania 🙂
MODEL NR 1- DO CZEGO MOŻNA SIĘ PRZYCZEPIĆ?
– łokcie dziecka cofnięte są za linię barków
– widać duże napięcie mięśni prostowników grzbietu, nie ma zrównoważonej współpracy pomiędzy grupami mięśniowymi
– pupka maluszka uniesiona jest nad podłoże
– miednica ustawiona w dużym przodopochyleniu
– ciężar ciała znajduje się wysoko, w okolicy mostka, przez co unoszenie główki nad podłoże jest mocno utrudnione
– brak aktywnego pchania w podłoże– unoszenie główki jest raczej rezultatem pracy prostowników grzbietu niż współpracy pomiędzy mięśniami zginaczami i prostownikami szyi przy aktywnym odpychaniu się rękami od podłoża
– górna część klatki piersiowej nie unosi się ponad płaszczyznę podparcia
Czy taki maluszek będzie chętnie leżał na brzuszku??? Hmmm… spodziewam się, że nie. Nawet, jeśli będziemy w stanie na chwilę zostawić go w tej pozycji bez płaczu, to na dłuższą metę dziecko raczej nie będzie zachwycone. Dlaczego? Bo to baaardzo męczące- możecie zresztą spróbować sami 🙂
Z czym dziecko układające się w ten sposób może mieć trudność w przyszłości?
Zazwyczaj maluchy, które prezentują tą wersję leżenia na brzuszku mają bardzo silnie zaznaczone napięcie mięśni grzbietu. Noszone przodem do siebie napinają mięśnie przykręgosłupowe i cofają rączki w tył w celu stabilizacji swojej pozycji. Noszone przodem do świata również cofają rączki. Piąstki mogą być często zaciśnięte. Nawet, w chwili, kiedy dziecko opanuje już wysoki podpór, nadal może mieć kłopot z rozluźnieniem piąstek. Barki często ustawione są wysoko- możemy mieć wrażenie, że znajdują się blisko uszu i w tzw. protrakcji (wysunięte w przód). Podczas czynności pielęgnacyjnych możemy zauważyć, że zarówno rączki, jak i nóżki są dość sztywne, mamy np. problem z uniesieniem rączek nad główkę. Kiedy maluch, w leżeniu na pleckach sięga po zabawkę, często robi to z zaciśniętymi piąstkami, z kciukiem ustawionym w dół (rotacja wewnętrzna). Pomimo tego, że brzuszek wydaje się być twardy i silny, mięśnie brzucha zazwyczaj nie pracują prawidłowo. U takiego dziecka może pojawić się tendencja do nieprawidłowego kształtowania się krzywizn kręgosłupa, a także klatki piersiowej. W związku z tym, że miednica ustawiona jest w dużym przodopochyleniu, dzieci te mogą mieć tendencję do utrzymującego się chodu na palcach.
Jak można pomóc maluchowi?
– przede wszystkim musimy zadbać o to, aby zapewnić mu odpowiednie podłoże– nie tylko do spania, ale też do zabawy (podłoże nie może być zbyt miękkie)
– zachęcanie maluszka do leżenia na brzuszku np. poprzez położenie go w poprzek swoich ud i przytrzymanie pupki tak, by nie unosiła się nad podłoże
– rezygnacja ze sprzętów, które mogą „rozleniwiać” tułów
– dbanie o prawidłową pielęgnację– noszenie, podnoszenie, zmiana pieluchy
– zabawy angażujące pracę mięśni brzucha, wysuwanie rączek w stronę zabawki, zbliżanie brody do mostka (w leżeniu na pleckach)
– zasięgnięcie porady fizjoterapeuty dziecięcego, który podpowie w jaki sposób dbać o wszechstronny rozwój maluszka i ewentualnie dobierze odpowiednie ćwiczenia specjalnie dla potrzeb konkretnego dziecka
MODEL NR 3- DO CZEGO MOŻNA SIĘ PRZYCZEPIĆ?
– bardzo szerokie ustawienie nóżek
– łokcie cofnięte za linię barków (choć mamy tutaj wersję light i łokcie cofnięte są tutaj tylko nieznacznie, a główka wysoko uniesiona)
Nasz model akurat prezentuje całkiem niezłe ułożenie górnej części tułowia, ale bardzo często dzieci, które układają w ten sposób nóżki, mają również kłopot z prawidłowym unoszeniem główki- łokcie są cofnięte jeszcze bardziej, w związku z czym prawidłowy podpór na przedramionach jest bardzo utrudniony. Środek ciężkości ciała znajduje się wyżej, przez co dziecku może być trudno utrzymać tę pozycje przez dłuższy czas.
Z czym mluch może mieć kłopot w przyszłości?
Takie dzieci często prezentują zdecydowanie obniżone podstawowe napięcie posturalne, a ich stawy mogą sprawiać wrażenie nadmiernie mobilnych. Często maluchy te maja kłopot z kontrolą główki, a >>>próba trakcyjna<<< może przez dłuższy czas wypadać kiepsko. Kłopotem może być obfite ślinienie związane tym, że buzia dziecka jest często otwarta. Zarówno wysoki podpór, jak i pozycja czworacza może sprawiać im trudność. W czworakach plecki mogą nie ustawiać się prosto, ale być wygięte w „siodełko”. Brzuch najczęściej jest duży, „rozlany” W leżeniu na pleckach mogą niechętnie unosić nóżki nad podłoże lub „zarzucać” je wysoko, ale w taki sposób, by „oszczędzić” mięśnie brzucha ;). Dzieci te mogą mieć tendencję do poszerzania płaszczyzny podparcia zarówno w siadzie, jak i w staniu (np. chodzą z szeroko rozstawionymi nóżkami, dominującym siadem jest siad W lub inny, w którym płaszczyzna podparcia jest duża). Mogą występować przeprosty w kolanach łokciach, koślawość kolan, stóp oraz nieprawidłowe kształtowanie się krzywizn kręgosłupa i klatki piersiowej (np. odstające dolne żebra)
Jak pomóc maluszkowi?
W zasadzie w bardzo podobny sposób jak u kolegi wyżej 😉 Jeśli konieczne okażą się specjalne ćwiczenia, MUSZĄ być one dobrane indywidualnie do potrzeb dziecka, ale ogólne zasady pozostają niezmienne. Warto więc:
– pokazać dziecku jak powinien wyglądać symetryczny podpór na przedramionach
– zadbać o właściwe podłoże (nie może być miękkie) i o to, by nie korzystało ze sprzętów rozleniwiających tułów
– zachęcać malucha do >>>aktywizacji mięśni brzuszka<<< np. poprzez unoszenie nóżek nad podłoże podczas chwytania zabawki (w leżeniu na pleckach warto np. pokazywać dziecku zabawkę znajdującą się na wysokości pępka)
– prawidłowa pielęgnacja– noszenie, podnoszenie, zmiana pieluchy
– unikanie noszenia dziecka przodem do siebie z pionowym ustawieniem tułowia
Uff… mam wrażenie, że można pisać więcej i więcej… ale nikt nie dobrnąłby do końca;)
Koniecznie dajcie znać czy dobrnęliście do końca i czy podoba się Wam pomysł z tego typu porównaniami 😉
Jak pomóc dziecku polubić leżenie na brzuszku?
Źródła:
"Metoda NDT-Bobath" Maria Borkowska, Zofia Szwilling
"Edukacja Sensomotoryczna niemowląt" Małgorzata Matyja, Anna Gogola
"Gimnastyka dla niemowląt" Barbara Zukunft-Huber
