Dzisiaj będzie trochę naukowo, ale myślę, że ten temat warto przedstawić w kontekście randomizowanych badań 😉
Pytacie mnie często o bardzo popularne poduszki- kliny do dziecięcego łóżeczka. Są one szczególnie popularne u dzieci, które mają tendencję do ulewania pokarmu. (czyli w zasadzie u baaardzo dużej części maluchów, ponieważ aż 67% zdrowych dzieci w wieku 4 miesięcy przynajmniej raz dziennie jeszcze ulewa).
Już na oddziałach noworodkowych, w wózkach, w których kładzione są maluchy, materacyk jest często uniesiony pod kątem w taki sposób, aby główka dziecka znajdowała się wyżej niż tułów. Ma to zapobiec cofaniu się treści żołądkowej i zmniejszeniu ryzyka zachłyśnięcia. Później, wielu rodziców przenosi tę praktykę do domu zakupując specjalne poduszki- kliny lub podkładając z jednej strony np. książki pod nogi łóżeczka.
Ale czy ta praktyka jest słuszna? Czy rzeczywiście przynosi pożądany efekt???
Okazuje się, że… nie.
No… chyba, że naszym celem jest jedynie pozbycie się plam na materacyku…
Układanie dziecka pod kątem może rzeczywiście zmniejszyć ulewanie się pokarmu na zewnątrz, przy czym… nie o to tak naprawdę chodzi.
W dużym uproszczeniu, kiedy przyjmujemy pokarm, treść pokarmowa spływa przez przełyk do żołądka, a następnie zwieracz dolny przełyku zamyka się uniemożliwiając cofanie się przyjętej treści oraz kwasów żołądkowych z powrotem do przełyku.
Kiedy pokarm uleje się na zewnątrz, tak naprawdę mamy kłopot z głowy– treść pokarmowa zostaje wyeliminowana i poza mokrym ubrankiem, maluch prawdopodobnie nawet tego nie zauważy. Objawy takie mijają wraz z wiekiem, a u dzieci 10- 12 miesięcznych występują już niezwykle rzadko.
Inaczej sprawa wygląda w momencie, kiedy pokarm cofa się niezauważalnie, jedynie do przełyku i tam powoduje zakwaszenie środowiska. Kiedy pH przełyku spada poniżej 4, dziecko może odczuwać dyskomfort przypominający… uporczywą zgagę. Taki stan rzeczy nazywamy już chorobą refluksową, która często wymaga szerszej diagnostyki i podjęcia specjalistycznego leczenia.
Dziecko cierpiące na chorobę refluksową często jest drażliwe, niespokojne, pojawia się u niego nadmierny, trudny do uspokojenia płacz bez wyraźnej przyczyny, może mieć problemy z tolerancją pokarmu i słabo przybierać na wadze. U części dzieci zauważyć można mocne >>>wyginanie się w łuk<<< podczas snu. Może, ale nie musi pojawić się ulewanie pokarmu. Wśród objawów wymienia się też zaburzenia oddychania, chociaż w randomizowanych badaniach naukowych potwierdzono, że choroba refluksowa nie powoduje, nie przedłuża ani nie zaostrza epizodów bezdechu niemowlęcego.
Z punktu widzenia rozwoju motorycznego, maluch może wydawać się spięty, wykazywać niechęć do aktywności, które nasilają nieprzyjemne objawy refluksu, może niechętnie leżeć na brzuszku, unosić nóżki nad podłoże… Często dzieci te trafiają na rehabilitację z powodu „wzmożonego napięcia mięśniowego”, co nie jest problemem samym w sobie, a raczej odpowiedzią niedojrzałego organizmu na często odczuwany dyskomfort, który je przeraża i z którym nie umieją sobie poradzić…
PODUSZKA-KLIN
Poduszka klin należy chyba do najczęściej stosowanych środków zaradczych „pierwszego rzutu” mających na celu zmniejszenie nasilenia dolegliwości związanych z refluksem, tymczasem badania naukowe jednoznacznie określają, że takie postępowanie nie przynosi oczekiwanych skutków.
Popularność tego typu rozwiązania bierze się prawdopodobnie z przekonania, że w momencie, kiedy uniesiemy główkę, pokarm, zgodnie z grawitacją będzie spływał do żołądka.
Tymczasem… o ile ulewanie „na zewnątrz” może rzeczywiście się zmniejszyć, tak epizody cofania się treści pokarmowej i kwasów żołądkowych do przełyku nadal występują.
Ponadto… (coś z mojej działki ;)) układanie dziecka na klinie sprawia, że maluch wykazuje bardzo dużo aktywności wyprostnej po to, by nie zsunąć się z niego podczas snu, a to z kolei może mieć niekorzystny wpływ na jego rozwój motoryczny. Taki maluch może mieć kłopoty z wysuwaniem rączek, leżeniem na brzuszku itp.
Ciekawymi badaniami są też te, które oceniały ilość epizodów refluksu u dzieci, ułożonych pod kątem około 60 stopni- tak, jak w foteliku samochodowym. W czasie wykonywania badań monitorowano w pH przełyku, badano procent czasu, w którym pH spadało poniżej 4, określano liczbę epizodów, w których pH wynosiło poniżej 4, ilość tego typu epizodów trwających dłużej niż 5 minut oraz czas trwania najdłuższego epizodu.
Wnioski były jednoznaczne: W fotelikach samochodowych, w porównaniu z leżeniem na brzuszku, dzieci dłużej narażone są na cofanie się treści żołądkowej, a liczba tego typu epizodów jest większa.
JEŚLI NIE PODUSZKA KLIN, TO CO?
Badania naukowe jednoznacznie określają, że najlepszymi pozycjami do snu dla dzieci cierpiących na refluks jest pozycja na brzuszku oraz płasko, na lewym boczku (porównywano leżenie na pleckach, na brzuszku, na prawym boczku, na lewym boczku, leżenie na pleckach z uniesioną główką). W związku z tym, że Amerykańska Akademia Pediatrii wydała zalecenia dotyczące bezpiecznego snu niemowląt, gdzie ze względu na ryzyko występowania >>>SIDS<<< pozycja na brzuszku nie jest polecana w pierwszych miesiącach życia, najkorzystniejszą pozycją wydaje się być leżenie na lewym boku.
CO MOŻE POMÓC?
– Trzymanie dziecka w pozycji „do odbicia” pomaga wyeliminować powietrze, które ewentualnie dostało się do żołądka podczas karmienia (choć u dzieci karmionych piersią, które szczelnie uchwycą brodawkę, nie cmokają, zazwyczaj do tego nie dochodzi).
– Odkładanie dziecka do snu po około 30 minutach od karmienia pomaga zmniejszyć ryzyko cofania się kwasów żołądkowych do przełyku.
– Odkładanie dziecka do snu na płaskim podłożu, na lewym boczku, a następnie po około 30 minutach układanie go na pleckach, zgodnie z zaleceniami AAP.
No tak… ale jednak pozycja na brzuszku jest najlepsza w przypadku refluksu… Kiedy więc spanie na brzuszku jest już bezpieczne?
Jeśli dziecko śpi na twardym/ średnio twardym, płaskim podłożu, a w pobliżu nie ma nic, co mogłoby utrudnić mu zmianę pozycji lub zaburzyć oddychanie (kocyki, poduszki, pluszaki…), to momentem, od którego może bezpiecznie spać na brzuszku jest chwila, kiedy samodzielnie, podczas snu, przyjmie tę pozycję 😉
Dla lepszej wizualizacji tematu załączam filmik:
Koniecznie dajcie znać jak to wygląda u Was i czy spotkaliście się z tego typu zaleceniami!!!
Chętnych dowiedzieć się więcej, odsyłam do bardzo ciekawych badań naukowych 🙂
- Lawson M: Gastro-oesophageal reflux in infant: An evidence-based approach British Journal of Community Nursing 2003; 8:296.
- DiFore J, Arko M, Whitehouse M, et al: Apnea is not prolonged by acid gastroesophageal reflux in preterm infants Pediatrics 2005; 116:1059.
- Harris P, Mūñoz C, Mobarec S, et al: Relevance of the pH probe in sleep study analysis in infants Child: Care, Health & Development 2004; 30:337.
- Harris P, Mūñoz C, Mobarec S, et al: Relevance of the pH probe in sleep study analysis in infants Child: Care, Health & Development 2004; 30:337.
- Harris P, Mūñoz C, Mobarec S, et al: Relevance of the pH probe in sleep study analysis in infants Child: Care, Health & Development 2004; 30:337.
- Orenstein S: Prone positioning in infant gastroesophageal reflux: Is elevation of the head worth the trouble? J Pediatr 1990; 117:184, page 185.
- Tobin J, McCloud P, Cameron D: Posture and gastro-oesophageal reflux: A case for left lateral positioning Archives of Disease in Childhood 1997; 76:254 page 258.
- Tobin J, McCloud P, Cameron D: Posture and gastro-oesophageal reflux: A case for left lateral positioning Archives of Disease in Childhood 1997; 76:254 page 258.
- Pfister Susan: Evidence-Based Treatment of Gastroesophageal Reflux in Neonates, Nurse Currents, November 2012; page 13-18
