Nadchodzi ten długo wyczekiwany dzień…
Twoje Maleństwo rusza w świat na własnych nogach 🙂 Już nic nie będzie takie, jak dawniej… 😉
No… może poza tym, że obawy i wątpliwości związane Twoim dzieckiem, Jego rozwojem, a później… życiowymi wyborami… będą Ci towarzyszyć jeszcze przez bardzo, baaardzo długi czas- jeśli nie do końca życia 😉
Dzisiaj, co prawda nie rozwiejemy wszystkich wątpliwości, ALE… przyjrzymy się dokładniej czemuś, co w najbliższej przyszłości może spędzać Ci sen z powiek….
Tym czymś jest… PŁASKOSTOPIE!
No właśnie- jak to w końcu jest? Czy dziecko może mieć płaską stópkę? Jeśli tak, to do kiedy? Co powinno zwrócić moją uwagę? Czy mogę zrobić coś, co będzie pozytywnie wpływało na rozwój stopy? Może jakieś buty? Może profilaktyczne? A może to w ogóle nie ma znaczenia, nie mamy na to wpływu i… bez sensu o tym pisać?
Nie lubię robić rzeczy bez sensu, więc ostatnia opcja odpada
😉
ZACZYNAMY!
Prawidłowo zbudowana stopa zarówno u dorosłego,jak i u starszego dziecka nie jest całkowicie płaska- wysklepienie stopy tworzą 3 łuki- łuk poprzeczny, który biegnie od I do V kości śródstopia oraz 2 łuki podłużne- biegnące od pięty w kierunku pierwszej oraz w kierunku piątej kości śródstopia.
Dzięki takiej budowie możliwe jest zapewnienie stopie optymalnej sprężystości, co nie pozostaje bez znaczenia podczas chodu czy innych, bardziej wymagających aktywności jak bieganie czy podskoki…
Jednak u małego dziecka w budowie stopy ciężko dopatrywać się wspomnianych elementów…
Podeszwa stópki niemowlęcia wyścielona jest bowiem podściółką tłuszczową. To właśnie dlatego, kiedy dziecko stoi, wewnętrzna część stopy płasko przylega do podłoża. Na pierwszy rzut oka rzeczywiście, może się wtedy wydawać, że Maluch ma… płaskostopie.
Ale spokojnie 😉 To najprawdopodobniej płaskostopie
fizjologiczne związane z występowaniem wspomnianej warstwy tłuszczowej…
Taka budowa stopy jest jak najbardziej prawidłowa. Podściółka tłuszczowa po pierwsze zabezpiecza nadal jeszcze delikatną „konstrukcję” stópki, a po drugie- zwiększa jej powierzchnię nośną, redukując tym samym nacisk na jednostkę powierzchni.
Nie zapominajmy, że dziecko- stojąc, musi utrzymać równowagę na dwóch małych stópkach, co wcale nie jest takie proste, kiedy środek ciężkości ciała znajduje się wysoko ponad płaszczyzną podparcia… Wtedy- każdy dodatkowy centymetr zwiększający płaszczyznę kontaktu stopa-podłoże… jest na wagę złota 😉
Dopiero z biegiem czasu i w miarę systematycznego treningu, poszczególne elementy budujące małą stópkę zmieniają się. Mięśnie stają się mocniejsze i zaczyna uwidaczniać się podłużne wysklepienie stopy.
Podściółka tłuszczowa zanika około 5 roku życia i tak naprawdę dopiero wtedy będziemy w stanie zauważyć, że przyśrodkowy brzeg stopy jest wyraźniej uniesiony.
Wcześniej, mniej więcej
od 2 roku życia zauważymy jedynie nieznaczne unoszenie brzegu przyśrodkowego.
ALE ALE…
Kształtowanie wysklepienia stopy rozpoczyna się znacznie
wcześniej, niż jesteśmy to w stanie zaobserwować 😉
Dziecięca stópka nigdy nie śpi i przygotowuje się do swojej
funkcji znacznie wcześniej, niż my, z perspektywy rodzica, zaczynamy się tym
interesować.
Warto też pamiętać, że pomimo
tego, że mówimy o STOPIE, to nie możemy jej wyizolować z całości.
Prawidłowe kształtowanie wysklepienia stopy odbywa się ZAWSZE we wzorcu globalnym, więc ważna jest tutaj cała nóżka- od bioderka włącznie ( a gdybyśmy
chcieli drążyć dalej, to szybko okaże się, że w zasadzie… pod uwagę należy
wziąć dosłownie WSZYSTKO!- no cóż… nikt
nie obiecywał, że będzie łatwo ;))
JAK TO SIĘ ODBYWA?
Pięknie ukształtowane wysklepienie stopy to efekt końcowy
naprawdę ciężkiej pracy, ale też zmian, jakie zachodzą w budowie małej stópki
przez pierwsze lata życia.
Dopiero w wieku wczesnoszkolnym, czyli około 7 roku, możemy mówić o pewnej stałości-to właśnie wtedy parametry chodu zbliżają się do parametrów chodu dorosłego człowieka, a budowa samej stopy, jak i oś kończyn dolnych przestaje tak dynamicznie się zmieniać.
Do tego czasu pojęcie
”normy” jest bardzo szerokie i często coś, co na pierwszy rzut oka wygląda nie
najlepiej… bardzo dobrze wypada w testach i okazuje się być jedynie stanem
przejściowym…
JAK TO SIĘ MA DO NIEMOWLĘCIA?
Dziecięca stópka nigdy nie śpi- to z pewnością zdążyliście
już zauważyć 😉 Nie śpi, bo szkoda jej czasu- ma przecież tyyyle do zrobienia-
za kilka miesięcy czeka ją naprawdę odpowiedzialne zadanie!
Wysklepienie stopy kształtuje się w globalnym wzorcu zgięcia, odwiedzenia i rotacji zewnętrznej- w praktyce wygląda to tak:
W końcówce 3 miesiąca życia dziecko łączy rączki w linii
środkowej ciała i unosi zgięte nóżki nad podłoże- stopniowo zanika koślawe ustawienie pięty i zaczyna kształtować się
supinacja stopy, czyli unoszenie jej brzegu przyśrodkowego.
Kolejnym etapem jest sięganie
do kolan, a następnie stóp i zabawa nimi pod kontrolą wzroku. Podeszwy stopy
dziecka skierowane są do siebie. Obserwowane wtedy ruchy palców małej
stópki sprawiają, że mięśnie odpowiedzialne za kształtowanie wysklepienia stopy
ulegają wzmocnieniu.
Chwytanie stopami
W 6, 7 miesiącu życia pojawia się u dziecka umiejętność chwytania przedmiotów palcami
stóp, co jeszcze bardziej wzmacnia wysklepienie-zarówno podłużne, jak i
poprzeczne stopy oraz, poprzez obciążenie bocznego brzegu stopy przygotowuje ją
do chodu 😉
Paluszki stóp w buzi- mniammm
Nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę, ale podczas
„zjadania” paluszków, dziecko pracuje w globalnym wzorcu zgięcia, odwiedzenia i
rotacji zewnętrznej czyli takim, który jest na tym etapie bardzo potrzebny 😉 Wkładając palce stóp do buzi dziecko
pracuje nad kształtowaniem jej wymiarów- długości, szerokości i… wysokości.
Obroty
Tak… dziecko pracuje nad swoimi stopami również w czasie
obrotów- niesamowite- prawda???
Zabawa w pozycji bocznej
To niesamowicie ważna pozycja (pozycja amfibii) >>>KLIK<<<, jednak rozpatrując ją z perspektywy stopy, przyjmowanie jej i zabawa w pozycji bocznej wpływa korzystnie nie tylko na samo wysklepienie, ale poprzez obciążenie bocznego brzegu stopy, przygotowuje ją do przyjęcia pozycji stojącej oraz chodu (w prawidłowych warunkach, w pozycji stojącej obciążenie spoczywa głównie na kości piętowej, głowie I i V kości śródstopia, a brzeg boczny stopy przylega do podłoża- choć w samych początkach przygody z pionizacją i chodem stopień naszej tolerancji może pozwolić sobie na trochę więcej swobody 😉 )
Stanie na palcach
Oczywiście! Chodzenie na palcach to nie tylko samo zło! Może być ono zupełnie naturalnym etapem rozwoju, który również jest potrzebny dla kształtowania wysklepienia stopy. Więcej o chodzeniu na palcach przeczytacie tutaj:>>>KLIK<<<
NO DOBRZE… I CO JA MOGĘ Z TYM ZROBIĆ
Wiedząc już, jakie aktywności pozytywnie wpływają na
kształtowanie się wysklepienia stopy, możemy proponować je Maluchowi podczas
codziennej zabawy 😉
Co więcej, warto w
domowych warunkach wykonać test, który bardzo dużo powie nam o ewentualnych
ograniczeniach, które mogłyby zaburzyć prawidłowy rozwój nóżek Malucha.
Dla młodszych dzieci test wygląda tak:
Starsze, wystarczy posadzić
i sprawdzić, czy przy podeszwach stóp skierowanych w stronę sufitu, kolanka
niemalże dotykają podłoża (do 6 roku życia badamy obydwie stópki
jednocześnie, po 6 roku życia, każdą z osobna ;))
U dzieci potrafiących już samodzielnie stać można również
wykonać tzw. test wyprostny palców-
jeśli podczas jego wykonania obserwujemy uniesienie się wysklepienia stopy, to
wygląda na to, że wszystko jest ok J
Jeśli natomiast brzeg przyśrodkowy uwypukla się jeszcze bardziej do wewnątrz, a
brzeg boczny stopy unosi, bezwzględnie potrzebna jest konsultacja.
Oczywiście ze względu na to, że zawsze należy patrzeć na
Malucha całościowo, to jeśli Macie jakiekolwiek wątpliwości, warto rozwiać je
podczas bezpośredniej wizyty J
PROFILAKTYKA?
Zasada jest prosta: NIE PRZESZKADZAĆ, czyli… mając świadomość, podczas jakich aktywności stópka najbardziej pracuje nad swoim wysklepieniem, dać dziecku możliwość działania, a leniuszki… konsekwentnie zachęcać do podjęcia wysiłku 🙂
Ponadto, unikanie
wszystkiego, co będzie ograniczało aktywność stopy przy równoczesnym zwróceniu
uwagi, aby maluch miał okazję testować swoje możliwości na różnorodnym podłożu
(chodzenie po piasku, miękkim dywanie- czyli po bardziej wymagającym podłożu-
mobilizuje małą stópkę do większego wysiłku ;))
BUTY? Jeśli mają być źle dopasowane, to najlepiej nie mieć ich wcale (o bucikach pisałam tutaj >>>KLIK<<<). Stópka dziecka najlepiej rozwija się… na bosaka 😉
WYPROFILOWANA
WKŁADKA? Nic takiego! Bucik w środku
powinien być płaski, bo… jak
zmobilizować do pracy mięśnie, które nie muszą nic robić, ponieważ zapewniliśmy
już stopie bierne podparcie? Podobnie rzecz się ma z wkładkami
ortopedycznymi, których stosowanie większości przypadków nie jest zasadne *
LECZENIE?
Oczywiście, jeśli nie widzimy poprawy lub jeśli nasze dziecko narzeka na ból stóp/ łydek podczas chodzenia, można rozważyć wdrożenie ćwiczeń. Zawsze jednak warto dobrać je indywidualnie, do potrzeb i możliwości Malucha i oczywiście, wziąć pod uwagę „całokształt”, a nie samą tylko stópkę. Nie koniecznie musi się to wiązać z licznymi wizytami w gabinecie, ponieważ przy odrobinie konsekwencji z naszej strony można osiągnąć naprawdę dobre efekty mobilizując Malucha do wykonywania zaleconych ćwiczeń (najczęściej w formie zabaw) w domu 🙂
*w badaniach przeprowadzonych na grupie dzieci, które w chwili rozpoczęcia badania nie miały jeszcze ukończonych 6 lat i u których zastosowano odmienne postępowanie w przypadku spłaszczenia podłużnego wysklepienia stopy nie zauważono statystycznie istotnych różnic pomiędzy grupą poddaną terapii, a grupą kontrolną. Po 3 letniej obserwacji u wszystkich dzieci zauważono znaczącą poprawę (Schilling W. (1994) Der Sauglings- und Kleinkinderfuss. Enke, Stuttgart.)
Typowy Rozwój Dziecka 0-3 miesiące >>>KLIK<<<
Typowy Rozwój Dziecka 4-7 miesięcy >>>KLIK<<<
Typowy Rozwój Dziecka 8-18 miesięcy >>>KLIK<<<
ŹRÓDŁA:
Zukunft- Huber B. “Trójpłaszczyznowa, manualna terapia wad stóp u dzieci”; 2013
Udaya B. R.,Benjamin J. “The Influence of Footwear on the Prevalence of Flat Foot”
The Journal of Bone and Joint Surgery, 74B(4), 1992, pp. 525-527
Simon J. Wikler “Take off your shoes and walk”
